جزوه کاربردی زمین شناسی ایران

دریافت

آشنایی با رشته ی مهندسی معدن

دیباچه: معادن سرشار منیزیم، زغال سنگ،‌ مس و آهن هند یکی از دلایل اصلی سیطره انگلستان بر کشور هند بود. دلیل هجوم مهاجر نشینان فرانسوی، اسپانیایی،‌ پرتغالی و انگلیسی به قاره آمریکا نیز معادن غنی طلا،‌ نقره، الماس، مس و زغال سنگ این قاره بود. سوداگران پرتغالی،‌ هلندی،‌انگلیسی و فرانسوی نیز به عشق تصرف معادن طلا و الماس آفریقا به این قاره روی آوردند و امروزه نیز دانشمندان به امید دست‌یابی به معادن پربار و فلزات نایاب و گرانبهای موجود در فضا پروژه‌های بسیاری را در دست بررسی دارند. اما چرا در گذشته یکی از دغدغه‌های اصلی کشورهای صنعتی،‌ دست‌یابی به معادن غنی کشورهای دیگر بود و چرا امروزه دانشمندان به امید دست یافتن به ذخایر جدید معدنی چشم به فضا دوخته‌اند؟پاسخ این سؤال را باید در صنعت جست. چون برای هر فعالیت صنعتی نیاز به مواد معدنی داریم و به عبارت دیگر مبنای اصلی تولید و توسعه صنعتی، مواد معدنی است. موادی که کشف و استخراج آنها نیاز به کارشناسانی متخصص دارد و به همین دلیل امروزه در بسیاری از دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی جهان، رشته‌ای به نام مهندسی معدن وجود دارد. رشته‌ای که در کشور ما نیز با دو گرایش اکتشاف و استخراج در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی ارائه می‌شود.

 

گرایش‌ اکتشاف‌ معدن‌:
مهندس‌ معدن‌ در گرایش‌ اکتشاف‌ پس‌ از کشف‌ معدن‌، نوع‌ و شکل‌ مواد معدنی‌ را تعیین‌ کرده‌ و به‌ ارزیابی‌ اقتصادی‌، میزان‌ ذخیره‌ و همچنین‌ چگونگی‌ استخراج‌ منابع‌ معدنی‌ می‌پردازد. در این‌ گرایش‌ دانشجویان‌ درباره‌ مکانیک‌ سنگ‌، زمان‌شناسی‌ ساختمانی‌، ژئوفیزیک‌ و زمین‌شناسی‌ معدنی‌ مطالعه‌ می‌کنند.

 

درس‌های‌ این‌ رشته‌ در طول‌ تحصیل‌

دروس‌ مشترک‌ در‌ گرایش‌های‌ مختلف‌ مهندسی‌ معدن :
ریاضی‌، معادلات‌ دیفرانسیل‌، آمار و احتمالات‌ مهندسی‌، برنامه‌نویسی‌ کامپیوتر، فیزیک‌، محاسبات‌ عددی‌، شیمی‌ عمومی‌، نقشه‌کشی‌ صنعتی‌، اجزاء ماشین‌، استاتیک‌، دینامیک‌، مقاومت‌ مصالح‌، مکانیک‌ سیالات،‌ شیمی‌ فیزیک‌، نقشه‌برداری‌ عمومی‌، عملیات‌ نقشه‌برداری‌، زمین‌شناسی‌ عمومی‌، زمین‌شناسی‌ ساختمانی‌، زمین‌شناسی‌ اقتصادی‌، مکانیک‌ سنگ‌، اقتصاد معدنی‌، کانه‌آرایی‌.

 

دروس‌ تخصصی‌ گرایش‌ اکتشاف‌ معدن :
اصول‌ استخراج‌ معدن‌، برداشت‌ زمین‌شناسی‌، کانی‌شناسی‌ توصیفی‌، سنگ‌شناسی‌ ، کارتوگرافی‌ و کاربرد عکس‌های‌ هوایی‌، کانی‌شناسی‌ نوری‌، مینرالوگرافی‌، زمین‌شناسی‌ ایران‌، تجزیه‌ مواد معدنی‌، ژئوفیزیک‌ اکتشافی‌، حفاری‌ اکتشافی‌، چاه‌پیمایی‌، ژئوشیمی‌ اکتشافی‌، ژئوتکنیک‌، آب‌های‌ زیرزمینی‌، نقشه‌برداری‌ معدنی‌، ارزیابی‌ ذخایر معدنی‌.

 

گرایش‌ استخراج‌ معدن‌:
گرایش‌ استخراج‌ شامل‌ عملیات‌ حفاری‌ و آتشباری‌ به‌ منظور خردکردن‌ سنگ‌، بارگیری‌ و باربری‌ و در اغلب‌ اوقات‌ سنگ‌شکنی‌ به‌ منظور رساندن‌ ابعاد "کان‌سنگ‌" به‌ اندازه‌ مناسب‌ است‌. این‌ عملیات‌ می‌تواند در معادن‌ روباز، زیرزمینی‌ و در موارد محدودی‌ در دریا انجام‌ گیرد.

 

دروس‌ تخصصی‌ گرایش‌ استخراج‌ معدن‌:
مبانی‌ مهندسی‌ برق‌، ماشین‌های‌ حرارتی‌، کانی‌شناسی‌، سنگ‌شناسی‌، برداشت‌ زمین‌شناسی‌، کارتوگرافی‌ و فتوژئولوژی‌، اصول‌ اکتشاف‌ و ارزیابی‌ ذخایر، بازدید معدن‌، چالزنی‌ و آتشباری‌، حفره‌ چاه‌ و تونل‌، ترابری‌ در معادن‌، نگهداری‌ در معادن‌، تهویه‌ در معادن‌، روش‌های‌ استخراج‌ روباز، روش‌های‌ استخراج‌ زیرزمینی‌، نقشه‌برداری‌ معدنی‌، آبکشی‌ در معادن‌، کانه‌آرایی‌، خدمات‌ فنی‌ در معادن‌، اصول‌ طراحی‌ معادن‌.

 

توانایی‌های‌ لازم‌ :
چون‌ بخشی‌ از کار مهندسی‌ معدن‌ مانند نقشه‌برداری‌ در زیرِزمین‌ انجام‌ می‌شود، دانشجوی‌ این‌ رشته‌ باید از نظر جسمی‌ توانایی‌ خوبی‌ داشته‌ و قدرت‌ کار در معدن‌ را که‌ بیشتر در خارج‌ از شهر و گاه‌ در نقاط‌ دور افتاده‌ قرار دارد، داشته‌ باشد. به‌ همین‌ دلیل‌ بیشتر دانشجویان‌ دختر این‌ رشته‌ ـ به‌ غیر از تعداد معدودی‌ از آنها که‌ در آزمایشگاه‌ها و مراکز طراحی‌ معدن‌ فعالیت‌ می‌کنند ـ با مشکلات‌ کاری‌ روبرو می‌شوند. گفتنی‌ است‌ ریاضی‌ در این‌ رشته‌ از اهمیت‌ زیادی‌ برخوردار است‌ زیرا بدون‌ استفاده‌ از مدل‌های‌ ریاضی،‌ محاسبات‌ استخراج‌ و اکتشاف‌ معدن‌ را نمی‌توان‌ انجام‌ داد.

 

موقعیت‌ شغلی‌ در ایران :
در حال‌ حاضر ما در بخش‌ معدن‌ بطور متوسط‌ دارای‌ رشد 5/6 درصدی‌ هستیم‌ که‌ باید در این‌ زمینه‌ به‌ رشد 15 درصدی‌ برسیم‌ و برای‌ رسیدن‌ به‌ این‌ رشد به‌ کارشناسان‌ تکنولوژی‌آفرین‌ بخصوص‌ در زمینه‌ فرآوری‌ نیاز مبرم‌ داریم‌. چرا که‌ راه‌ یافتن‌ به‌ بازارهای‌ جهانی‌ تنها از طریق‌ کنترل‌ کیفیت‌ و استاندارد کردن‌ محصولات‌ معدنی‌ مقدور خواهد بود. امروزه‌ ما نیازمند فارغ‌التحصیلان‌ علاقه‌مند و خلاق‌ مهندسی‌ معدن‌ هستیم‌ تا بتوانیم‌ بدون‌ وابستگی‌ به‌ کارشناسان‌ خارجی،‌ شاهد رونق‌ و افزایش‌ صادرات‌ این‌ بخش‌ باشیم‌. فارغ‌التحصیلان‌ این‌ رشته‌ علاوه‌ بر وزارت‌ معادن‌ و فلزات‌ می‌توانند در وزارت‌ نفت‌ در زمینه‌ حفاری‌، وزارت‌ نیرو در زمینه‌ آب‌های‌ زیرزمینی‌، کارگاه‌های‌ وزارت‌ راه‌ و ترابری‌ برای‌ حفاری‌ راه‌ها و تونل‌ها، شرکت‌ مترو و سازمان‌ انرژی‌ اتمی‌ مشغول‌ به‌ کار شوند.